Αντιμετωπίζοντας την Κόπωση Συμπόνιας των Ψυχοθεραπευτών

Πολλοί από εμάς έχουμε παρατηρήσει ότι η πανδημία, και ιδιαίτερα η καραντίνα, έχει επηρεάσει σημαντικά όλες τις πτυχές της κοινωνίας, ανάμεσα σε αυτές και τη λειτουργία της ψυχοθεραπείας, αλλάζοντας ακόμα την ίδια της τη φύση. Οι συνέπειες της κρίσης αυτής για τη ψυχική μας υγεία και ευεξία είναι πολύ σοβαρές, κάνοντας αφενός το επάγγελμά μας πιο κοινωνικά απαραίτητο και επείγον από ποτέ και αφετέρου πιο δύσκολο: το στρες που πάντα ήταν εγγενές στη θεραπευτική εργασία έχει εντατικοποιηθεί και μαζί με αυτό οι κίνδυνοι για κόπωση συμπόνιας και δευτερογενούς τραυματισμού. Ταυτόχρονα η τεχνολογική απόσταση της διαδικτυακής εργασίας μέσω της οθόνης έχει κάνει την επαφή ανάμεσα σε θεραπευόμενο και θεραπευτή λιγότερο άμεση και συνεπώς έχει δυσκολεύσει την ικανότητα να διαχειριστούμε άμεσα και αποτελεσματικά τα σχεσιακά στρες της θεραπευτικής δυάδας.

Ως θεραπευτές έχουμε μια ικανότητα επεξεργασίας της έντασης του τραύματος των θεραπευόμενων στο οποίο εκτιθέμεθα, από συνεδρία σε συνεδρία, μέρα με τη μέρα. Αυτή η ικανότητα —την οποία κάποιοι αποκαλούν ως την ικανότητα των θεραπευτών να μεταβολίσουν τις σχεσιακές διακυμάνσεις— δεν είναι ούτε στατική ούτε σταθερή· πολλαπλοί παράγοντες μπορεί να συμβάλλουν στο να κατακλυστούμε από τις τραυματικές καταστάσεις των θεραπευόμενών μας, αλλά υπάρχουν επίσης και πολλοί βοηθητικοί παράγοντες που μπορούν να υποστηρίξουν και να διευρύνουν αυτή την ικανότητα. Όταν απορροφούμε τις τραυματικές καταστάσεις των θεραπευόμενων πέρα από τις ικανότητες μας να καταγράψουμε, επεξεργαστούμε και να χωνέψουμε την ένταση του τραύματος, διατρέχουμε κίνδυνο δευτερογενούς τραυματισμού.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Σε αυτό το βιωματικό σεμινάριο θα επεξεργαστούμε δύο θεματικές:

1.Εξαιτίας της παραδοσιακής έμφασης των “θεραπειών μέσω του λόγου” στη λεκτική αλληλεπίδραση, κυριαρχεί στον χώρο μας ένας βαθμός αφέλειας και έλλειψη επίγνωσης γύρω από τις μη-λεκτικές και προ-αντανακλαστικές διεργασίες, μέσω των οποίων ο δευτερογενής τραυματισμός πετάει κάτω από το ραντάρ της συνειδητής μας προσοχής και απορροφάται απ’ τον θεραπευτή και ειδικότερα απ’ το σώμα του. Δεν έχει και πολύ νόημα να αναπτύξουμε τεχνικές για την κατανόηση και την επεξεργασία του δευτερογενούς τραυματισμού αν παραμένουμε σε άγνοια για το πώς εισχωρεί μέσα μας απ’ την αρχή (γιατί έτσι θα συνεχίσει να εισχωρεί όλο και περισσότερο).

2.Ενώ μπορεί να έχουμε αντιληφθεί ότι το επάγγελμα του ψυχοθεραπευτή θα έπρεπε να συνοδεύεται από “προειδοποίηση υγείας”, χρειάζεται να αποκτήσουμε μια βαθιά επίγνωση πώς αυτό μεταφράζεται, όχι μόνο θεωρητικά σαν μια ιδέα, αλλά με συγκεκριμένες λεπτομέρειες ξεχωριστά για κάθε μία θεραπευτική μας σχέση. Μόλις συνειδητοποιήσουμε πόσο κυρίαρχες και πανταχού παρούσες είναι οι υποσυνείδητες δυναμικές μέσω των οποίων “η σύγκρουση του θεραπευόμενου γίνεται η σύγκρουση του θεραπευτή” (αυτή είναι μία από τις αρχές που διδάσκει ο Michael Soth και θα αναλυθεί στο σεμινάριο), μπορούμε τότε να αναζητήσουμε βοηθητικές θεωρίες, εργαλεία και τεχνικές για να τις αντιμετωπίσουμε, τόσο εντός των συνεδριών όσο και έπειτα.

Στο σύνολο των διαφορετικών θεραπευτικών προσεγγίσεων, ποιοι είναι οι παράγοντες που εντατικοποιούν την έκθεση του θεραπευτή στο δευτερογενές τραύμα και ποιοι οι παράγοντες που προετοιμάζουν τους θεραπευτές και τους κάνουν πιο ανθεκτικούς;

Ο Michael Soth διερευνά τις ψυχοσωματικές δυναμικές της θεραπευτικής σχέσης για πολλά χρόνια και το 2015 του ζητήθηκε από τη BACP (Βρετανική Ένωση Συμβουλευτικής και Ψυχοθεραπείας) να γράψει μια σειρά από άρθρα πάνω στη “Βιωσιμότητα της Θεραπευτικής Πρακτικής”. Αυτά τα κείμενα θα είναι διαθέσιμα στους συμμετέχοντες (στα αγγλικά).

 ΠΙΘΑΝΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Οι συμμετέχοντες θα μάθουν να:

• Αναγνωρίζουν τις συνθήκες που τους εξαντλούν και ρουφούν σε μια συνηθισμένη εργασιακή εβδομάδα.
• Ανιχνεύουν τις σωματικές τους ανταποκρίσεις με συγκεκριμένους θεραπευόμενους, ειδικά μετά από μία συνεδρία, και να τις συνδέουν με “φορτισμένες” και συγκρουσιακές στιγμές κατά τη διάρκεια της συνεδρίας.
• Καταλαβαίνουν αυτές τις στιγμές όχι μόνο σε σχέση με την τραυματισμένη κατάσταση του θεραπευόμενου ή την αφήγηση του τραύματος, αλλά συγκεκριμένα σε σχέση με το σύνθετο συγκρουσιακό ψυχοσωματικό σύστημα του θεραπευόμενου και ειδικά σε σχέση με τις καταστάσεις απόσχισης και τις μη-λεκτικές διεργασίες εκτός επίγνωσης που δεν μπορούν να ειπωθούν.
• Αναγνωρίζουν πώς η σύγκρουση του θεραπευόμενου παραλληλίζεται στην αντιμεταβίβαση στο ψυχοσωματικό σύστημα του ίδιου του θεραπευτή. (Αυτό το φαινόμενο έχει εξηγηθεί με τους κατοπτρικούς νευρώνες ή ως προβολική ταύτιση ή ως ενσώματη αντήχηση).
• Διατηρούν —στη δική τους συνειδησιακή ροή ως θεραπευτές— τα πολλαπλά επίπεδα εκπραξιών (enactments) των τραυματικών σεναρίων, χωρίς ή πριν κάποια ρητή αυτοαποκάλυψη.
• Ανατροφοδοτούν, μέσα από τις παρεμβάσεις τους, τις κομματιασμένες πτυχές της σύνθετης σύγκρουσης του θεραπευόμενου, συνεχίζοντας να ρυθμίζουν τον πιθανό κατακλυσμό/επανατραυματισμό του θεραπευόμενου.
• Περιέχουν και να μεταβολίζουν τα επακόλουθα των συνεδριών κατά τη διάρκεια της εβδομάδας πριν να ξαναδούν τον θεραπευόμενο.