Integrating the Various Disciplines and Approaches of the Psychological Therapies

Τι ακριβώς εννοούμε όταν λέμε ότι η θεραπεία πάει καλά;
Τι εννοούν οι θεραπευόμενοι όταν επαινούν τη θεραπεία, επειδή πιστεύουν ότι τους βοηθάει ή όταν παραπονιούνται επειδή πιστεύουν ότι δεν γίνεται τίποτα;

Για να μπορέσουμε να δώσουμε μια πλήρη και ξεκάθαρη απάντηση χρειάζεται να ενοποιήσουμε τις διαφορετικές αντιλήψεις των τελευταίων 100 ετών ως προς το τι είναι θεραπεία και ποιοι είναι οι στόχοι της, τόσο από την πλευρά των ψυχοθεραπευτών όσο και από των θεραπευόμενων.

Τότε θα συνειδητοποιήσουμε ότι δεν υπάρχει μόνο ένας τρόπος αλλαγής/θεραπείας που αναζητούν οι θεραπευόμενοι και προσφέρουν οι θεραπευτές όπως και ότι υπάρχουν διαφορετικά είδη σχέσης που συνδημιουργούν θεραπευτές και θεραπευόμενοι. Το αν ο θεραπευόμενος και ο θεραπευτής θα έχουν μια καλή και παραγωγική θεραπευτική συμμαχία και ποιότητα σχέσης εξαρτάται από τη συνάντησή τους, η οποία διαμορφώνεται και νοηματοδοτείται από το πλαίσιο δυνατοτήτων που προσφέρει κάθε διαφορετικό μοντέλο θεραπείας.

Στο παρελθόν, οι διαφορετικοί τρόποι αλλαγής και σχέσης έχουν υπάρξει σε σύγκρουση και είναι διαχωρισμένοι στις διαφορετικές επιστήμες ψυχικής υγείας (ψυχιατρική, ψυχολογία, ψυχοθεραπεία και συμβουλευτική) και στις διαφορετικές προσεγγίσεις, σχολές και παραδόσεις μέσα στις διαφορετικές επιστήμες (ψυχαναλυτική και ψυχοδυναμική, γνωσιακή-συμπεριφορική, ένα μεγάλο εύρος ανθρωπιστικών, συστημικών, υπερπροσωπικών και συνθετικών ψυχοθεραπειών). Ιστορικά, κάθε επιστήμη και προσέγγιση είχε την τάση να προσφέρει τη δική της περιορισμένη και μονομερή αντίληψη με ένα σχεδόν δογματικό τρόπο σαν να ήταν αυτός ο μοναδικός και ο καλύτερος για να παρέχεται η “σωστή” θεραπεία.

Αλλά από την πλευρά των θεραπευόμενων, οι οποίοι θέλουν βοήθεια με τα συναισθήματά τους, την ψυχική τους υγεία και την προσωπική τους εξέλιξη, η πληθώρα των επιστημών και των προσεγγίσεων δεν τους είναι βοηθητική. Ο διαιρεμένος χώρος της ψυχοθεραπείας τους μπερδεύει. Δεν τους ενδιαφέρουν οι λεπτές διαφορές ανάμεσα σε θεωρίες, μοντέλα, τεχνικές και προσεγγίσεις. Αναζητούν απλώς έναν επαγγελματία που να μπορεί να τους προσφέρει αυτό που εκείνοι έχουν ανάγκη και ψάχνουν, αυτό που θα λειτουργήσει για αυτούς προσωπικά. Θέλουν ο θεραπευτής τους να είναι ανοιχτόμυαλος και όχι άκαμπτος, έτσι ώστε να έχει την ικανότητα να επιλέγει από ένα ευρύ φάσμα ψυχολογικών θεραπειών για το συγκεκριμένο προσωπικό τους θέμα και για την ψυχολογική τους ανάπτυξη.

Παρόλο που τα τελευταία 30 χρόνια έχουμε βιώσει μια πρωτοπόρα και παραγωγική κίνηση προς την ψυχοθεραπευτική σύνθεση, από την πλευρά των θεραπευόμενων η κίνηση αυτή συχνά δεν φθάνει αρκετά σε βάθος:

1. Απευθύνεται μόνο στις διαφορετικές προσεγγίσεις και όχι στις διαφορετικές —και πιο αποκλίνουσες— επιστήμες.
2. Συχνά κατορθώνει μόνο στο να δημιουργήσει μια εκλεκτικού τύπου σύνθεση που παραμένει ακόμα διαιρεμένη, αφού η σύνθεση γίνεται επιλεκτικά από λίγες παραδόσεις, αντί από ένα ευρύ φάσμα που να να μην αποκλείει ΚΑΜΙΑ από τις προσεγγίσεις.
3. Συχνά δεν αντιμετωπίζει επαρκώς τις υποβόσκουσες συγκρούσεις και διαμάχες ανάμεσα στα υποδείγματα θεραπείας, οι οποίες εξαρχής διαίρεσαν τον χώρο, όπως και τον βαθύτερο και έγκυρο σκοπό αυτών των συγκρούσεων.
4. Συχνά προσπαθεί να συνθέσει θεωρίες και τεχνικές που έχουν αναδυθεί από διαφορετικές ιστορικές φάσεις και υποκείμενες φιλοσοφίες και ορολογίες —μια σύνθεση η οποία είναι ανέφικτη σε ένα εννοιολογικό επίπεδο, ακριβώς επειδή αυτές οι φιλοσοφίες αναπτύχθηκαν η μία σε αντίθεση με την άλλη.
5. Συχνά αγνοεί τους κινδύνους και τα μειονεκτήματα της ψυχοθεραπευτικής σύνθεσης με το να εξιδανικεύει τη σύνθεση ως αποκλειστικά θετική.

Σε αυτό το σεμινάριο ο Michael Soth θα προτείνει μια απλή διάκριση ανάμεσα σε τρεις διαφορετικούς τρόπους αλλαγής/θεραπείας, οι οποίοι αντιστοιχούν σε διαφορετικά βάθη θεραπευτικής εργασίας,. Αυτή η διάκριση θα μας βοηθήσει να διαφοροποιήσουμε πώς οι θεραπευόμενοι χρειάζονται και θέλουν να δουλέψει η θεραπεία τους —πώς κατασκευάζουν τον θεραπευτικό χώρο συνειδητά και ασυνείδητα. Επειδή οι διαφορετικές επιστήμες της ψυχικής υγείας ορίζονται σε κάποιον βαθμό από διαφορετικές θεραπευτικές προσεγγίσεις, θα ξεκινήσουμε να εξερευνούμε τις διαμάχες των υποδειγμάτων μεταξύ των διαφορετικών παραδόσεων και προσεγγίσεων των ψυχολογικών θεραπειών και πώς να τις συνθέσουμε, σε εκείνα τα επίπεδα όπου η σύνθεση είναι εφικτή και επιθυμητή.

Έτσι θα έχουμε τη δυνατότητα να παρέχουμε μια συνολικά πλουραλιστική σύνθεση που να έχει ως βάση ένα ευρύ φάσμα θεραπειών από το οποίο να μπορούμε να εξατομικεύσουμε τον θεραπευτικό χώρο για κάθε συγκεκριμένο θεραπευόμενο.

Ο Michael Soth διδάσκει σεμινάρια Συνεχιζόμενης Εκπαίδευσης Επαγγελματιών (CPD) στην Ελλάδα για πολλά χρόνια, δια ζώσης και διαδικτυακά. Στα σεμινάρια υπάρχει ένα σημαντικό θεωρητικό στοιχείο μέσα από διαφάνειες και φυλλάδια, ωστόσο ακόμα και στα διαδικτυακά σεμινάρια η έμφαση δίνεται στη βιωματική δουλειά, συχνά σε μικρές ομάδες, κάποιες φορές στο κέντρο της ομάδας, υπό τη μορφή role-play καταστάσεων ανάμεσα σε θεραπευτή-θεραπευόμενο.

ΠΙΘΑΝΟΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

Για αυτό το σεμινάριο έχουμε διατυπώσει μια μακριά και λεπτομερή λίστα από πιθανούς εκπαιδευτικούς στόχους, κάποιους από τους οποίους οι συμμετέχοντες μπορεί να θέλουν να ακολουθήσουν. Σε συνάρτηση με τη δική σας προηγούμενη εμπειρία και κατανόηση, μπορείτε να βάλετε ως στόχους πολλούς από τους παρακάτω ή μπορεί να θέλετε να εστιάσετε σε λίγους που να σχετίζονται περισσότερο με τη δική σας εργασία:

• Να εκτιμήσετε βαθύτερα την πολύπλοκη ποικιλία του ψυχοθεραπευτικού πεδίου και τη δική μας μερική πορεία και θέση μέσα σε αυτό.
• Να διατυπώσετε τις ουσιαστικές συγκρούσεις και διαφορές που αποτελούν τη βάση της πληθώρας των θεωριών και τεχνικών και της πληθώρας των νοημάτων που οι άνθρωποι επενδύουν στην ιδέα της θεραπείας.
• Να αναγνωρίσετε ότι η ιδέα ενός ανθρώπου για τη θεραπεία αναδύεται από βαθιά επίπεδα της υποκειμενικότητάς του και όσο διαφορετική και αν είναι από τη δική μας, είναι χτισμένη πάνω σε έναν έγκυρο πυρήνα από κάτι που έχει βρει βοηθητικό στη ζωή του στο δικό του πλαίσιο αναφοράς.
• Να εκτιμήσετε ότι με το να επικυρώσετε τον πυρήνα της εμπειρίας ενός ανθρώπου, οικοδομούμε μια καλή βάση για ένα ενοποιητικό, ευρέως φάσματος αγκάλιασμα ολόκληρου του πεδίου της ψυχοθεραπείας.
• Να κατανοήσετε ότι οι θεραπευόμενοι και οι θεραπευτές διαμορφώνουν τις ιδέες της θεραπείας μέσα από τους φακούς των μοτίβων και των συνηθειών τους και συνεπώς μέσα από τα τραύματα και τις “άμυνές” τους.
• Να αναγνωρίσετε ότι και οι θεραπευόμενοι και οι θεραπευτές κατασκευάζουν τον θεραπευτικό χώρο —συνειδητά και ασυνείδητα— με αντιθετικούς τρόπους οι οποίοι αντανακλούν το πόσο διχασμένοι είμαστε εσωτερικά.
• Να συνειδητοποιήσετε ότι αυτό δημιουργεί μια τάση να χωρίζει το πεδίο σε προσεγγίσεις που εξιδανικεύουμε και προωθούμε έναντι άλλων που απορρίπτουμε.
• Να τοποθετήσετε τη δική σας θεραπευτική θέση/θέσεις κάπου εντός του φάσματος των διαφόρων αξόνων που ορίζονται από τις θεμελιώδεις εντάσεις και παράδοξα που δομούν το πεδίο της ψυχοθεραπείας.
• Να πειραματιστείτε με την πρόταση του Michael Soth για τη διάκριση ανάμεσα σε τρεις διαφορετικούς τρόπους αλλαγής, να εξερευνήσετε αν βγάζουν νόημα σε σχέση με τη δική σας εμπειρία και να τους εφαρμόσετε στην εργασία σας.
• Να μάθετε να αναγνωρίζετε τη συγκρουσιακή παρουσία και των τριών τρόπων αλλαγής στην παρουσίαση των θεραπευόμενων.
• Να κατανοήσετε ότι με το να αναγνωρίζετε τη συγκρουσιακή κατασκευή και των τριών τρόπων αλλαγής των θεραπευόμενων, παγιδευόμαστε λιγότερο στο είδος της θεραπείας που απαιτεί κατηγορηματικά το εγώ τους.
• Να ξεκινήσετε να αναγνωρίζετε σε ποια είδη εκπραξιών (enactments) παρασέρνει τον θεραπευτή η κατασκευή της θεραπείας από τους θεραπευόμενους.
• Να μάθετε να κρατάτε την ένταση ανάμεσα στους τρεις τρόπους αλλαγής και να κάνετε βήματα προς μια πιο ολοκληρωμένη θεραπευτική θέση.
• Να αναγνωρίσετε ότι με το να κρατάμε τη σύγκρουση των θεραπευόμενων ανάμεσα στους τρεις τρόπους αλλαγής μπορούμε να αρχίσουμε να “ράβουμε” τη θεραπεία στα μέτρα των θεραπευόμενων κατά τέτοιο τρόπο ώστε όλα τα συγκρουόμενα μέρη των θεραπευόμενων να νιώσουν ότι καλύφθηκαν και φροντίστηκαν.